Bao nhiêu thì hợp lý
Để xây phần thô theo mặt bằng thị trường giá hiện nay của các công ty xây dựng vào khoảng 2,6 triệu đồng/m2 là hợp lý. Với giá này, những nguyên vật liệu chính như thép, xi măng, gạch xây… đều là hàng tốt, có thương hiệu. Thực hiện phần xây thô trong công trình thường quy định gồm cả nhân công và vật tư làm thành hệ “khung sườn” nhà. Ở đó vật tư là thép, xi măng, cát đá, gạch xây, hệ thống dây điện và ống nước (chưa có thiết bị), sơn nước. Phần còn lại là vật tư hoàn thiện – thường do gia chủ tự mua như thiết bị vệ sinh, cửa nẻo…
Hậu quả của thầu giá thấp
Thế nhưng, nhiều nhà thầu nhận giá thấp so với mặt bằng giá hợp lý mà họ vẫn làm được? Những người trong ngành cho rằng, đó là vấn đề sẽ đẻ ra nhiều khúc mắc, trớ trêu và gian nan trong khi thực hiện; lắm khi làm cho công trình kém chất lượng. Năm ngoái đã có trường hợp làm xong phần móng, giá thép lên, nhà thầu cuốn chiếu. Và, họ vẫn lời vì đã ứng tiền trước 20% trên tổng trị giá rồi! Hơn nữa, thường tính giá trên mét vuông thì không đưa ra đơn giá vật liệu; khi có biến động giá, họ dễ than và… biến. Cách khác thường diễn ra nhất là “đẻ” những hạng mục phát sinh, có thể tính giá thấp cho huề vốn nhưng lời ở những khoản phát sinh này. Trong dự toán không thể hiện hết công việc xây dựng, nhất là làm nhà ở dân dụng; sau đó “lôi” những khoản công và vật liệu đó ra để tính phát sinh.
Ngoài ra còn nhiều “chiêu” khác, ví dụ, sử dụng thép cuộn “tổ hợp” loại kém chất lượng – vì thép cuộn không in mác nhà sản xuất; thay vì gạch xây loại 1 thì đưa loại 2, 3 vào – thật khó biết, xi măng “hàng nóng” giá khác với xi măng tồn kho… Hoặc có tình trạng rút bớt nguyên vật liệu, chẳng hạn, tô tường thay vì dày 1,5 phân, còn lại chỉ 7 – 8 li; một bao xi măng pha 10 thùng cát thì pha 12 thùng; xây gạch thì giảm bớt số hồ vữa… Muôn hình vạn trạng trong những vấn đề xây dựng như vậy, nếu phát hiện, ngưng hợp đồng cũng thiệt mà tiếp tục cũng khó khăn… “Cho nên chọn được một công ty, nhà thầu xây dựng uy tín là đã thành công 80%”, kỹ sư Nguyễn Văn Bắc nhận định.
Chọn nhà thầu cách nào?
Theo đúng trình tự thì công trình cần phải có người giám sát thi công “nhưng kiếm được người này làm việc đúng nghĩa còn khó hơn kiếm một nhà thầu tốt”, kiến trúc sư Đặng Phước Toàn nói. Vì người giám sát thi công phải hội đủ ba yếu tố: giỏi, làm việc toàn thời gian cho công trình và có lương tâm. Và, thường họ có những tố chất như trên thì họ lại không đi làm giám sát công trình hoặc làm năm ba tháng rồi nghỉ; giỏi nghề thì lương phải cao từ 8 triệu đồng/tháng trở lên…
Tựu trung, để chọn được nhà thầu tốt, giới trong ngành đề nghị, nên có thiết kế và dự toán chuẩn mực để đưa ra mời thầu thi công. Nếu thầu ra giá thấp quá so với dự toán là có vấn đề, vì thường các công ty thiết kế lập dự toán đã thấp. Hoặc, nếu đơn vị thiết kế kiêm luôn thi công, khi họ báo giá – ghi nhận và nhờ một hay hai công ty khác thẩm định, đưa ra một dự toán nữa để so sánh. Một kinh nghiệm tốt, nên đi xem những căn nhà mà nhà thầu mình chọn đã xây dựng để thăm hỏi chính những chủ nhà đó về mức độ hài lòng.
Phường xây dựng hay nói, giá mắc thì chưa chắc đã tốt mà giá rẻ thì không thể tốt được; chỉ có giá hợp lý mới đúng đắn.